Çekirdek enflasyon, tüketici fiyat endeksindeki geçici ve dalgalı fiyat hareketlerini göz ardı ederek, temel ekonomik göstergelerin trendini izlemeyi amaçlayan bir enflasyon ölçüsüdür. Bu tür enflasyon hesaplamalarında, enerji ve gıda gibi dalgalı bileşenler hesaba katılmaz ve sadece daha istikrarlı olan temel mal ve hizmetlerin fiyat değişimleri dikkate alınır. Bu hesaplamalar, tüketici fiyat endeksini etkileyen dalgalı bileşenlerin hariç olduğu veri setlerine dayanır. Genellikle bu veri setleri, enerji ve gıda fiyatlarını içermeyen ve daha az dalgalanan temel mal ve hizmetlerin fiyat değişimlerini yansıtan endekslerden oluşur.
Enflasyon, genel olarak fiyatların sürekli ve belirgin bir şekilde yükselmesini ifade eden bir kavramdır. Daha teknik bir ifadeyle, nominal milli gelirin satın alınan mal miktarına göre artışını temsil eder. Temel olarak mal ve hizmet fiyatlarının hızlı bir şekilde artış göstermesini belirten bu kavramı farklı alt başlıklar altında incelemek mümkündür. Alım gücünün azalması da enflasyonun temel göstergelerinden biridir. Çekirdek enflasyon ise enflasyonun dışsal etkilerine daha az bağımlı olan enflasyon türünü tanımlamak için kullanılır.
Ana enflasyon hesaplama sepetinde, mevsimsellik özelliği taşıyan ve fiyatları arz ve talebe bağlı olmayan devlet tarafından belirlenen ürünler yer almaktadır. Özellikle benzin, doğal gaz, gıda, alkol ve tütün gibi ürünler, diğer mal ve hizmetlere göre daha fazla fiyat dalgalanmasına sahiptir. Bu nedenle, bu dalgalanmalar endeksteki enflasyon oranını artırabilir ve bu durum, verilerin yanıltıcı olmasına yol açabilir. Çekirdek enflasyon hesaplaması, ani fiyat değişimine tabi tutulan ürünleri sepetten çıkararak yapılır. Bu sayede, enflasyonla ilgili daha doğru kararlar almak mümkün hale gelir.
Merkez bankalarının para politikalarını belirlerken kullandıkları TÜFE'de görülen (Tüketici fiyat endeksi) kalıcı trendleri değerlendirmeye yardımcı olan çekirdek enflasyon, para politikasının etkisinin sınırlı olduğu ve kontrol dışında kalan gıda ve enerji gibi kalemlerin dışarıda bırakıldığı mal ve hizmetlerdeki fiyat artış hızını ifade eder. Başka bir deyişle, merkez bankası doğrudan kontrol edemediği gıda ve enerji gibi kalemleri manşet enflasyondan çıkardığında elde edilen enflasyon oranı çekirdek enflasyon olarak adlandırılır.
Çekirdek enflasyonun belirleyicileri, genel enflasyon eğilimini ölçen ve enflasyonun temel kaynaklarını gösteren önemli ekonomik maddelerdir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri, Türkiye'deki ekonomik durumu ve enflasyon oranlarını anlamak için oldukça faydalıdır. Bu enflasyon göstergeleri şu şekilde gruplandırılmaktadır:
Çekirdek enflasyon, tüketici fiyat endeksine dahil edilmeyen belirli istisnalar göz ardı edilerek hesaplanan bir enflasyon oranı olarak tanımlanabilir. Çekirdek enflasyon oranı, fiyat istikrarını ölçmede daha güvenilir bir gösterge olarak kabul edilir çünkü geçici faktörlerin yanı sıra daha yapısal ve uzun vadeli etkenleri de yansıtır. Bu enflasyon türü, enflasyonla mücadele etmek için değil, aynı zamanda ekonomi politikalarını oluşturmak için de önemli bir gösterge olarak kullanılır. Bu gösterge, enflasyonun geçici mi yoksa yapısal mı olduğunu belirleyerek ekonomi politikalarının etkinliğini artırabilir. Özellikle bu enflasyonun yüksek olması ve bu yüksekliğin geçici faktörlerle açıklanamaması durumunda, merkez bankası enflasyonu kontrol altına almak için para politikasını sıkılaştırma eğiliminde olabilir.
Bir ülke ekonomisinde enflasyon olması; paranın değer kaybetmesi, piyasalarda belirsizlik oluşması ve yatırımların azalması gibi durumlara sebebiyet verebilir. Çekirdek enflasyon endeksi, merkez bankalarının enflasyon eğilimlerini doğru bir şekilde anlamalarına yardımcı olan önemli bir rehberdir. Bu rehberden yararlanarak doğru ekonomik stratejileri takip etmek oldukça önemlidir.